شخصی در حالت جنابت به مسجد می رود، نماز گزاران حاضر در مسجد به علت نبود امام او را پیش کرده تا نماز را اقامه کند، او هم به علت شرم و خجالت نتوانسته عذر خود را اظهار کند، و به عنوان امام، نماز را اقامه می‌کند. اینک آیا نماز مقتدیان صحیح است، یا اینکه امام، فساد نماز را اعلام کرده تا مقتدیان نمازشان را اعاده کنند؟

الجواب وبالله التوفیق

یکی از شرایط صحت نماز، پاکی از نجاست حکمی و حقیقی است. و در مسئله‌ی امامت نیز این شرائط قید شده‌اند. و تا زمانی که امام نمازش صحیح نباشد، نماز مقتدیان نیز صحیح قرار نمی گیرد، زیرا طبق اصل شرعی«الإمام ضامن» امام ضامن نماز مقتدیان است یعنی با صحت و فساد نماز امام، نماز مقتدیان نیز صحیح یا فاسد قرار می‌گیرد. در مسئله‌ی مذکور چون شخص در حالت جنابت نماز را اقامه کرده، نمازش اداء نشده، و بر او لازم است که تا حد امکان مقتدیانش را چه مستقیما یا با نامه ویا توسط نماینده در جریان بگذارد، تا نمازشان را اعاده کنند. البته اگر مقتدیان معین نبوده ومتفرق شدند اشکالی ندارد، چون خبر دادن آنها از توانش بیرون است.

الدلائل: 

في کتاب الآثار، للإمام أبي یوسف یعقوب بن إبراهیم الأنصاري:

عن أبي حنفیة عن حماد، عن إبراهیم، أنه قال في الرجل یصلي علی غیر وضوء: إنه یعید هو ومن معه.

وفي تعلیق کتاب الآثار، وأخرج الإمام محمد في الآثار، ثم قال: وبه نأخذ إذ صلی الرجل بأصحابه جنباً أو علی غیر وضوء أو فسدت صلاته بوجه من الوجوه فسدت صلاة من خلفه.([1])

وفي الدر:

ربط صلاة المؤتم بالإمام بشروط عشرة:

نية المؤتم الإقتداء، واتحاد مكانهما وصلاتهما، وصحة صلاة إمامه، وعدم محاذاة امرأة، وعدم تقدمه عليه بعقبه، وعلمه بانتقالاته وبحاله من إقامة وسفر، ومشاركته في الأركان…([2])

ـ وفي الفقه علی المذاهب الأربعة:

ومن شروط صحة الإمامة المتفق عليها أن يكون الإمام طاهرا من الحدث والخبث؛ فإذا صلى شخص خلف رجل محدث أو على بدنه نجاسة، فإن صلاته تكون باطلة، كصلاة إمامه، بشرط أن يكون الإمام عالما بذلك الحدث، ويتعمد الصلاة. وإلا فلا تبطل، على تفصيل في المذاهب….

الحنفية قالوا: لا تصح إمامة المحدث ولا من به نجاسة لبطلان صلاته، أما صلاة المقتدين به فصحيحة إن لم يعلموا بفساد صلاته، فإن علموا بشهادة عدول، أو بإخبار الإمام العدل عن نفسه بطلت صلاتهم ولزمهم إعادتها؛ فإن لم يكن الإمام الذی أخبر بفساد صلاته عدلا فلا يقبل قوله ولكن يستحب لهم إعادتها احتياطا.([3])

ـ وفی التجنیس والمزید:

ولو صلی بالقوم، ثم قال بعد ذلک: إنی صلیت یوماً بغیر وضوء، فإن کان ثقة یجب علیهم أن یعیدوا.( [4])


([1]) کتاب الآثار/ج1/ص304/کتاب الصلاة/ باب ما یفسد الصلاة../ التعلیق: أبو الوفاءالأفغاني/مکتبة دار العلوم کراتشی.

([2]) الدر المختار /ج2/ص337/ کتاب الصلاة/باب الإمامة/ دار المعرفة-بیروت/ الطبعة الرابعة.

‌([3]) الفقه علی المذاهب الأربعة/ج1/ص431/کتاب الصلاة/ طهارة الإمام../ شرکة دارالأرقم-بیروت.

([4]) التجنیس والمزید/ج2/ص14/مجلد:2/کتاب الصلاة-مسألة(633)/إدارة القرآن والعلوم الإسلامیة- کراتشی الطبعة الأولی.

و الله اعلم بالصّواب

آدرس فتوا: https://hamadie.ir/fiqh/?p=995
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.