امروزه در اوضاع بد کرونایی در جهان می‌بینیم که انسان‌ها از یکدیگر فرار می‌کنند حتی که در عوض مصافحه پاها را به هم می‌زنند و یا دست‌ها را مشت کرده و به هم می‌زنند، لذا از علمای کرام خواستاریم تا طریقه‌ی سنت مصافحه را بیان دارند و آیا مشت را به مشت زدن مصافحه به حساب می‌آید یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

مصافحه آن است که کف دو دست با یکدیگر تماس پیدا کنند چنان که از الفاظ روایت حضرت عبد الله ابن مسعود رضی الله عنه مشخص است«کان کفِّی بین کفَّیه»که کف دست من در دستان مبارک حضرت نبی اکرم صلی الله علیه وسلم بود در  این روایت به صراحت بیان می‌شود که حضرت نبی اکرم صلی الله علیه وسلم با دو کف دست خود مصافحه کرده اند.

باید این مطلب نیز واضح شود، علت اینکه حضرت ابن مسعود صرفاً یک دست خود را ذکر می کنند این است که یک دست ایشان در کف دست و دیگر دست در پشت دست حضرت بود لذا یک دست خود را ذکر کردند، وگرنه این مسئله ازعقل و شأن صحابه به دور بود که حضرت صلی الله علیه وسلم با دو دستان خویش مصافحه کند وحضرت ابن مسعود با یک دست مصافحه کند، و از همین روایت نیز امام بخاری رحمه الله  سنت بودن مصافحه با دو دست را ثابت می‌کنند.

توجه:روش مصافحه‌ای که امروزه بنابر شیوع بیماری کرونا در میان مردم رواج شده(زدن مشتها به همدیگر، ویا زدن پاها به یکدیگر) از لحاظ شرعی هیچ گونه ثبوتی ندارد و از این چنین روشهایی باید پرهیز نمود که بر مداومت آنها ایجاد بدعت لازم می‌آید.

الدلائل:

ـ فی المعجم الكبير الطبراني:

«حدثنا محمد بن خالد الراسبي، ثنا مهلب بن العلاء، ثنا شعيب بن بيان الصفار، ثنا حماد بن سلمة، عن أبي غالب، عن أبي أمامة أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: «إذا تصافح المسلمان لم تفرق أكفهما حتى يغفر لهما»^([1])

ـ وفی تاج العروس:

والمصافحة : الأخذ باليد كالتصافح “. والرجل يصافح الرجل : إذا وضع صفح كفه في صفح كفه وصفحا كفيهما: وجهاهما . ومنه حديث : ” المصافحة عند اللقاء: ” وهي مفاعلة من إلصاق صفح الكف بالكف وإقبال الوجه على الوجه ؛ كذا في اللسان.^([2])

ـوفی المخصص:

ابن الأعرابي: خاصَرْت الرجلَ – وضعت يدي في يده وقد تقدم قولهم تخاصَر القوم إذا أخذ بعضهم بيد بعض ويجوز أن تكون المِخصَرة التي هي العصا من هذا. ابن الأعرابي: والمصافحة كالمُخاصَرة.^([3])

ـ وفی صحيح مسلم:

 وحدثنا أبو بكر بن أبي شيبة، حدثنا أبو نعيم، حدثنا سيف بن سليمان، قال: سمعت مجاهدا، يقول: حدثني عبد الله بن سخبرة، قال: سمعت ابن مسعود، يقول: «علمني رسول الله صلى الله عليه وسلم التشهد، كفي بين كفيه كما يعلمني السورة من القرآن، واقتص التشهد بمثل ما اقتصوا».^([4])

ـ وفی الدرّالمختار.

كالمصافحة) أي كما تجوز المصافحة لأنها سنة قديمة متواترة لقوله – عليه الصلاة والسلام – «من صافح أخاه المسلم وحرك يده تناثرت ذنوبه»…وفي القنية: السنة في المصافحة بكلتا يديه وتمامه فيما علقته على الملتقى.^([5])

ـ وفی ردّالمحتار.

(قوله وتمامه إلخ) ونصه: وهي إلصاق صفحة الكف بالكف وإقبال الوجه الوجه فأخذ الأصابع ليس بمصافحة خلافا للروافض، والسنة أن تكون بكلتا يديه، وبغير حائل من ثوب أو غيره وعند اللقاء بعد السلام وأن يأخذ الإبهام، فإن فيه عرقا ينبت المحبة كذا جاء في الحديث ذكره القهستاني وغيره.^([6])

---

([1])ج6/ص2112رقم الحدیث: [8076]

([2])ج6/ص109/الصفح ـ المصافحة

([3])ج7/ص456

([4])ص166/ کتاب الصلاة،باب التشهد فی الصلاة

([5]) ج9/ص464/کتاب الحظر والإباحة،باب الإستبراء وغیره

([6])  ج9/ص464/کتاب الحظر والإباحة،باب الإستبراء وغیره

و الله اعلم بالصّواب

آدرس فتوا: https://hamadie.ir/fiqh/?p=621
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.