دارالافتاء مجازی حمادیه اهل سنت و جماعت – بر اساس فقه حنفی
جواب:
حفر چاه تا زمانی که به آب نرسیده باشد، حکم «احیاء» را ندارد، بلکه به آن «تحجیر» می‌گویند. و باید دانست که فقط در صورت احیاء زمین به آباد کننده و اقدام کننده‌اش می‌رسد، اما در صورت تحجیر، اولویت آباد کردن زمین با شخص مذکور است. و از طرفی هم مدت زمان اعتبار تحجیر نیز سه سال می‌باشد، و پس از گذشت سه سال هر کس اقدام به آباد کردن زمین بکند، زمین متعلق به او خواهد بود.
در مسئله مذکور از آنجا که چاه به آب نرسیده بود، و از طرفی هم پس از حفر چاه به مدت پنج سال هیچ عملیاتی که دال بر آبادی بر زمین باشد انجام نشده است، و شخص دوم با گذشت مدت زمان پنج سال آن زمین را آباد کرده است، لذا زمین به شخص دوم تعلق می‌گیرد.
دلایل:
ـ في الحدیث الشریف:
عن سعيد بن زيد، عن النبي صلى الله عليه وسلم، قال: «من أحيا أرضا ميتة فهي له، وليس لعرق ظالم حق».([1])
ـ وفي درر الحکام:
ومسألة حفر البئر قد ذكرت بصورة مطلقة في بعض الكتب الفقهية كالتبيين، ومجمع الأنهر كما ذكرت أيضا في المجلة بأنها تحجير. إلا أنه قد ذكر في بعض الكتب الفقهية كالهندية وشرح المجمع أن حفر البئر حتى الوصول إلى الماء إحياء وحفرها بدون وصول إلى الماء تحجير، والمعنى الظاهر من الإطلاق المذكور في الكتب الفقهية هو هذا المعنى أي التقييد؛ فقد شرح كذلك وقيد إطلاق المجلة.([2])
ـ وفي الدر:
(ومن حجر أرضا) أي منع غيره منها (بوضع علامة من حجر أو غيره ثم أهملها ثلاث سنين دفعت إلى غيره وقبلها هو أحق بها وإن لم يملكها) لأنه إنما يملكها بالإحياء والتعمير لا بمجرد التحجير.([3])
([1]) سنن أبي داود: کتاب الخراج والإمارة والفيء، باب: في إحیاء الموات، (الحدیث: 3073).
([2]) درر الحکام شرح مجلة الأحکام: (284/3)، المادة: 1277، ط: دار الجیل.
([3]) الدر المختار: (10/8)، کتاب إحیاء الموات، ط: دار المعرفة.
و الله اعلم بالصّواب
آدرس فتوا:
https://hamadie.ir/fiqh/?p=4251
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.