کارگری در خانه‌ی شخصی کار می‌کند و در حین کار دیوار بر روی کارگر منهدم می‌شود آیا بر صاحب خانه دیه لازم است یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

در این صورت شرعاً بر صاحب خانه دیه لازم نمی‌شود؛ چونکه صاحب خانه مرتکب جنایت نشده است و دیه زمانی لازم می‌شود که انسان مرتکب جنایت بشود، ولی اگر صاحب‌ خانه می‌دانست که احتمال فرو ریختن ‌ دیوار هست و با این وجود  باز هم به کارگر دستور داد که زیر دیوار کار بکند، در این صورت صاحب خانه ضامن می‌شود، اما چنانچه صاحب خانه نمی‌دانست که احتمال ریختن دیوار هست، باز هم از دو حال خالی نیست؛ یا سبب فرو ریختن دیوار همین چاله است یا نیست، اگر سبب فرو ریختن دیوارهمین چاله باشد باز هم صاحب خانه ضامن است ولی در صورتی که سبب فرو ریختن دیوار چاله نباشد، صاحب خانه ضامن نمی‌شود.

الدلائل:

ـ في الدّر:

الآدمي لا يضمن بالعقد بل بالجناية.^([1])

ـ وفي المجلّة:

لا یلزم الضمان إذا تلف المأجور في ید المستأجر ما لم یکن بتقصیره، أو تَعَدِّیْهِ، أو مخالفته لمأذونیته.^([2])

ـ وفي دُرر الحُکّام شرح مجلة الأحکام:

لا يلزم المستأجر ضمان إذا تلف المأجور في يده أو فقد أو طرأ عليه نقصان ما لم يكن ذلك بتقصيره أو تعديه أو مخالفته لمأذونيته ولو شرط الضمان، وإذا تلف في أثناء مدة الإجارة انفسخت عن المدة الباقية؛ لأنه فات المعقود عليه.^([3])

---

([1]) الدّر المختار/ج9/ص 80/کتاب الإجارة/باب ضمان الأجیر/دار إحیاء التراث العربي.

([2]) مجلة الأحکام العدلیة/ص197/الفصل الثاني: في ضمان المستأجر/المادة: 601/دار ابن حزم، بیروت/الطبعة الأولی.

([3]) دُررُ الحُکام شرح مجلة الأحکام/ج1/ص696/المکتبة العربیة، کویته، پاکستان/الطبعة الأولی.

و الله اعلم بالصّواب

آدرس فتوا: https://hamadie.ir/fiqh/?p=3127
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.