زن همسایه برای دختر‌بچه ای تفنگ بادی را پُر می‌کند، و این دختر‌بچه بطرف همین زن شلیک می‌کند که تیر بادی به چشم آن زن می‌خورد، پس از پیگیری‌های مکرر برای معالجه چشم و مراجعه به پزشکان، چشم این زن خوب نمی‌شود و بطور کامل کور می‌ماند، حال سوال اینست که این عمل دختر‌بچه عمدی است یا خطائی؟ و آیا بر این دختر ‌بچه دیه لازم می‌شود یا خیر؟ و در صورتی که دیه زن نصف دیه مرد است، آیا دیه اعضای زن هم نصف دیه اعضای مرد است؟

الجواب باسم ملهم الصواب

در صورتی که دختر‌بچه این عمل را انجام داده، عملش خطأ محسوب می‌شود؛ زیرا دختر‌بچه، نابالغ و طبق حدیث رسول الله صلی الله علیه وسلم مرفوع القلم می‌باشد و عمل نابالغ اگرچه عمداً باشد، باز هم خطأ محسوب می‌شود، و در صورت خطأ، دیه بر عاقله نابالغ لازم می‌شود، البته نصف دیه،  زیرا دیه زن نصف دیه مرد است، و همچنین اگر عضوی از اعضای بدن زن مجروح شد واز بین رفت، باز هم نصف دیه عضو مرد می‌باشد.

الدلائل:

في المسند:

حدثنا هشيم، أخبرنا يونس، عن الحسن، عن علي: سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: «رفع القلم عنثلاثة: عن الصغير حتى يبلغ، وعن النائم حتى يستيقظ، وعن المصاب حتى يكشف عنه.^([1])

ـ وفي الهداية:

وقتل الخطأ تجب به الدیة علی العاقلة، والکفارة علی القاتل؛ لما بینا من قبل.^([2])

ـ وفي مختصر اختلاف العلماء:

قال أبو حنيفة وأصحابه والثوري والشافعي دية المرأة وجراحها على النصف من دية الرجل فيما قل أو كثر.^([3])

---

([1]) حسن لغیره/مسند أحمد/ج2/ص 254/رقم الحدیث: 940/مسند علي بن أبي طالب رضي الله عنه/الطبعة الرابعة.

([2]) الهدایة/ج8/ص 72/کتاب الدیات/مکتبة البشری، کراچی/الطبعة الأولی.

([3]) مختصر اختلاف العلماء/ج5/ص 100/فصل في العواقل/دار البشائر الإسلامية، بيروت/الطبعة  الثانية.

و الله اعلم بالصّواب

آدرس فتوا: https://hamadie.ir/fiqh/?p=3125
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.