دارالافتاء مجازی حمادیه اهل سنت و جماعت – بر اساس فقه حنفی
الجواب باسم ملهم الصواب
در اصل معامله کردن در شب هیچ نوع اشکال شرعی ندارد؛ زیرا الله متعال معامله را حلال قرار داده و فرموده: [وَأَحَلَّاللهُ الْبَيْعَ] و برایش زمان تعیین نکرده که معامله فقط در روز باشد نه در شب، پس معامله فقط با ایجاب و قبول کامل می‌شود و نیاز به زمان ندارد، البته زمانی که معامله کردن در شب منجر بشود که شخص در روز نمازها را بطور کلی ترک کند یا اینکه قضا کند در این صورت معامله کردن در شب حرام می‌باشد، زیرا شخصی که نمازش ترک می‌شود برایش وعیدهای زیادی گفته شده است و دیگر اینکه نماز نزد الله متعال یک امر بزرگ می‌باشد، بنابر این هیچ گاه نماز از شخص مسلمان ساقط نمی‌شود، پس هر عملی که منجر به ترک نماز بشود بهتر و اولاتر اینست که آن عمل ترک کرده شود.
و اگر در ذهن شما این بیاید که الله متعال فرموده: [وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ لِبَاسًا * وَجَعَلْنَا النَّهَارَ مَعَاشًا] این دلالت بر بیان نشانه قدرت الهی می‌باشد نه حرام بودن معامله در شب.
و شایان ذکر است که گفتن سخنهای لغو بعد از نماز عشاء نزد اهل علم مکروه می‌باشد؛ زیرا غالبا این عمل منجر می‌شود که نماز صبح طرف فوت بشود و دلیل ایشان حدیثی است که بخاری و مسلم روایت کرده‌اند: «وكان يستحب أن يؤخر العشاء التي تدعونها العتمة وكان يكره النوم قبلها والحديث بعدها» پس ما از این حدیث دلیل می‌گیریم که اگر معامله هم منجر بشود که نماز صبح شخص فوت بشود، پس این معامله مکروه و ناجایز می‌باشد.
الدلائل:
ـ في حاشیة الشلبي:
قوله في المتن: (ويلزم) أي ينعقد البيع انعقاداً لازماً. اهـ. عيني. قوله في المتن: (بإيجاب) وهو في اللغة الإثبات وفي الفقه ما يذكر أولاً من كلام المتعاقدين لأنه يثبت خيار القبول للآخر انتهى … قوله في المتن: (وقبول) أي وهو ما يذكر آخراً من كلام المتعاقدين أو ما يقوم مقامه من قبض المبيع. اهـ. شمني. قوله: (لأنه إذا طلقها على مال تحصل الفرقة بقبولها) أي وإن لم يفترقا بالأبدان انتهى. قوله: (وما ذكروه وجب التمام) أي من أن المراد التفرق بالأقوال اهـ.([1])
ـ وفي النُّتف في الفتاوی:
واعلم أنَّ البيع لا ينعقد إلا باجتماع خمسة أشياء: أحدها اجتماع المتعاقدين. والثاني إعلام الثمن. والثالث إعلام المبيع. والرابع إعلام الشيء الذي له قيمة. والخامس القبض.([2])
ـ وفي المختصر في الفقه الحنفي:
مسألة: (1620): إذا قال أحدٌ: «بعتُ هذا الشیءَ بکذا» فقال آخر: «اشتریتُ»: فقد تمَّ البیع.([3])
([1]) حاشیة الإمام الشیخ الشلبي علی التبیین/ج4/ص 277-278/کتاب البیوع/مکتبه اشرفیه.
([2]) النُّتف في الفتاوی/ص 275/کتاب الولاء/باب عقد البیع/مکتبه حقانیه، پشاور.
([3]) المختصر في الفقه الحنفي(معرب: بهشتی زیور)/ص 352/کتاب البیوع/مکتبة البشری.
و الله اعلم بالصّواب
آدرس فتوا:
https://hamadie.ir/fiqh/?p=3061
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.