شخصی با نامزد خود از خانه بیرون رفته و نخواسته کسی از اقارب ودوستانش بدانند که او داماد شده است، لذا وقتی از اوجویا می‌شوند که این زنی‌که همراهت است، چه کسی است؟ در جواب می‌گوید: خواهر زاده‌ام است. این حرف را تقریبا در دو جا گفته است، هم اکنون بعضی از دوستان به او گفته‌اند که این حرف تو از لحاظ شرعی درست نیست چراکه او واقعا نامزد تو بوده و تو او را با لفظ خواهر زاده یاد کردی؛ لذا سوال این‌جاست که آیا نامزد او با چنین حرف‌هایی طلاق می‌شود یا ظهار؟ و آیا به کار بردن چنین تعبیراتی از نظر شرعی اشکال دارد یا نه؟ در حالی‌‌که آن شخص ادعا دارد که من اصلا قصد طلاق را نداشته‌ام.

الجواب باسم ملهم الصواب

خیر، نامزد او با اینگونه تعبیرات نه طلاق می‌شود و نه ظهار، چراکه همسر خود را با چنین تعبیراتی که ظهار با آنها لازم بشود مورد خطاب قرار نداده، بخصوص زمانی‌که شخص اصلاً در وقت گفتن 0(خواهر زاده ام است9)  نیت طلاق و ظهار نداشته است. البته گفتن چنین کلماتی خالی از کراهیت واشکال نیست، بنابر این باید از استعمال چنین کلمات وجملاتی که در آنها شائبه‌ی طلاق ویا ظهار باشد پرهیز کرد. در همین راستا حدیثی در کتاب ابوداوود آمده، و فقها از حدیث چنین برداشت کرده‌اند که با این گونه الفاظ نه طلاق واقع می‌‌‌شود و نه ظهار، و از عمل آن حضرت ـ صلی الله علیه و سلم ـ نیز همین مطلب واضح می‌گردد. 

الدلائل:

وفی الحدیث الشریف:

 عن أبی تمیمة الهجیمی: «أن رجلا قال لإمرأته يا أخية فنهاه فقال رسول الله: ـ صلی الله علیه و سلم ـ «أختک هی؟» فکرِه ذلک و نهی عنه».^([1])

ـ وفی الدرّالمختار:

و یکره قوله: أنت أمی و یا ابنتی و یا أختی و نحوه.^([2])

ـ وفی ردّالمحتار:

 قوله: (ويكره إلخ ) جزم بالكراهة تبعا لـ «ـالبحر» و«النهر» والذي في الفتح : وفي أنت أمي لا يكون مظاهرا، وينبغي أن يكون مكروها، فقد صرحوا بأن قوله لزوجته: يا أخية مكروه.

وفيه حديث رواه أبو داود: [ أن رسول الله صلى الله عليه وسلم سمع رجلا يقول لامرأته يا أخية فكره ذلك ونهى عنه] ” ومعنى النهي قربه من لفظ التشبيه، ولولا هذا الحديث لأمكن أن يقال هو) ظهار لأن التشبيه في أنت أمي أقوى منه مع ذكر الأداة، ولفظ ” يا أخية ” استعارة بلا شك، وهي مبنية على التشبيه، لكن الحديث أفاد كونه ليس ظهارا حيث لم يبين فيه حكما سوى الكراهة والنهي، فعلم أنه لا بد في كونه ظهارا من التصريح بأداة التشبيه شرعا، ومثله أن يقول لها يا بنتي، أو يا أختي ونحوه. ^([3])

---

([1])  أخرجه أبو داوود فی سننه، ص 410، کتاب الطلاق/  باب فی الرجل یقول لامرأته: «یا أختی». الرقم: (2210) تخریج: صدقی جمیل العطار/ الطبعة الأولی.

([2]) الدرالمختار، ج5/ ص 103، کتاب الطلاق/الباب الحادی عشر: باب الظهار/ مطلب: بلاغات محمد رحمه الله مسندة،الطبعة الأولی/ دار إحیاء التراث العربی.

([3]) ردالمحتار، ج5/ ص 103و 104، کتاب الطلاق/الباب الحادی عشر: باب الظهار/ مطلب: بلاغات محمد رحمه الله مسندة، الطبعة الأولی/ دار إحیاء التراث العربی.

و الله اعلم بالصّواب

آدرس فتوا: https://hamadie.ir/fiqh/?p=2439
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.