دارالافتاء مجازی حمادیه اهل سنت و جماعت – بر اساس فقه حنفی
الجواب باسم ملهم الصواب
بله، کسی که در شب یا روز جمعه وفات کند به این فضیلت نایل می‌گردد، و خداوند متعال گناهان وی را معاف می‌گرداند و او را از عذاب قبر حفاظت می کند و به او اجر شهید می رسد، البته نجات از عذاب آخرت با عمل صالح است. برخی از علما با استناد به مطلق بودن احادیث، شخص فاسق و کافر را نیز مشمول این حکم می‌دانند آن هم فقط در شب و روز جمعه. و از رحمتِ الله جل جلاله اصلا بعید نیست که تا قیامت عذاب را از آنها نیز بر دارد؛ بنابر احادیث وارده در این موضوع هر چند به حد صحت نرسیده‌اند، اما بطور مجموع می‌توان این فضیلت را ثابت کرد، زیرا روز جمعه بنفسه روز با فضیلت و روز پر خیر و برکتی است.
اشکال: مسلمانی کهروزجمعه بمیرد از وی عذاب قبر معاف است، و در حدیث آمده: که قبر نخستین منزل است، کسی که از آن نجات یابد برای وی منازل آینده آسان خواهد شد سوال این است که: در روز جمعه سود خوار، شراب خوار، بدکار نیز می‌میرند، آیا ایشان نیز آمرزیده می‌شوند؟
الجواب باسم ملهم الصواب
(پاسخ اشکال مذکور، در جوابهای ذیل نهفته است):
1ـ با در نظر داشت دیگر نصوص در این حدیث قید “اجتناب عن الکبایر” است،
2ـ بعضی عصاة بلا حساب نیز در جنت می‌روند، برای ایشان این سعادت مقدر است، روز جمعه صرف موت ایشان واقع می‌شود،
3 ـ به موت روز جمعه تنها عذاب قبر معاف است نه عذاب آخرت،
و مطلب حدیث این است: که [فرد] بجز برکت جمعه به دولت عمل، از عذاب قبر محفوظ ماند و رستگار شد، پس منازل آینده زیادتر سهل می باشند. فقط والله تعالی أعلم. ((أحسن الفتاوی))
الدلائل:
ـ فی الحدیث الشریف:
عن عبد الله بن عمرو، قال: قال رسول الله (صلى الله عليه وسلم): «ما من مسلم يموت يوم الجمعة أو ليلة الجمعة إلا وقاه الله فتنة القبر» قال أبو عيسى: هذا حديث غريب.([1])
ـ و فی حاشیة الطحطاوی علی الدر:
قوله: (ویأمن المیت من عذاب القبر) ظاهره: و لو کان کافرا.
قوله: (أمن من عذاب القبر) و یکون من شهداء الآخرة، و لا یسأل أصلا أو سؤالا عنیفا .
و ذکر الشیخ عبدالسلام فی ((شرح الجوهرة)) …
أنه قیل: إن المؤمن إذا مات فیه أو فی لیلته یعذب ساعة ثم لا یعود إلیه العذاب.
و أما الکافرفیعود إلیه، و أفاد القاری أن هذا غیر محقق الثبوت.([2])
ـ و فی حاشیة الطحطاوی علی المراقی:
قوله: (والمتوفى ليلة الجمعة) قال أبو المعين في أصوله:
قال أهل السنة والجماعة: عذاب القبر وسؤال منكر ونكير حق، لكن إن كان كافرا فعذابه يدوم في القبر إلى يوم القيامة ويرفع عنهم العذاب يوم الجمعة وشهر رمضان لحرمة النبي صلى الله عليه وسلم، ثم المؤمن على ضر بين إن كان مطيعا لا يكون له عذاب القبر ويكون له ضغطة؛ فيجد هول ذلك وخوفه، لما أنه كان يتنعم بنعمة الله تعالى ولم يشكر النعمة وإن كان عاصيا يكون له عذاب وضغطة القبر لكن ينقطع عنه العذاب يوم الجمعة وليلة الجمعة ولا يعود العذاب إلى يوم القيامة، وإن مات ليلة الجمعة أو يوم الجمعة يكون له العذاب ساعة واحدة، وضغطة، ثم ينقطع عنه العذاب ولا يعود إلى يوم القيامة، من مجمع الروايات، والتتارخانية، كذا في الشرح، وناقش فيه المنلا عليّ وقال إن ذلك غير ثابت في الأحاديث.([3])
ـ و فی أحسن الفتاوی (ترجمه دری):
سوال: مرده در روز جمعه، تنها در همان روز عذاب نمی شود یا که تا قیامت معاف است؟
الجواب باسم ملهم الصواب: مومن را تا قیامت معافی میسر می شود، البته از کافر تنها در جمعه و رمضان مرتفع می شود.([4])
([1]) حدیث حسن، أخرجه أحمد 2/169. و فی جامع الترمذی، ص341ـ الجنائز/ باب ما جاء فیمن یموت یوم الجمعة، الرقم: 1074ـ تخریج: الحافظ أبو طاهر زبیر علیزهی.
([2])حاشیة الطحطاوی علی الدُّرّالمختار، 2/644، کتاب الصلاة، باب الجمعة، المجلد: مکتبة الطارق، کابل ـ افغانستان
[3] حاشیة الطحطاوی علی مراقی الفلاح، 2/ص142، کتاب الصلاة/باب الجمعة، باب التیمم، مکتبة العلم الحدیث، دمشق.
([4]) احسن الفتاوی (فارسی)، 4/184، باب الجنائز، ترجمه: مولوی نصرالله منصور، مکتبة فریدیة
و الله اعلم بالصّواب
آدرس فتوا:
https://hamadie.ir/fiqh/?p=2341
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.