شخصی در وقت رفتن به سفر، مقداری پول به زید امانت می دهد. زید در مسیر راه خانه اش، با دزدها رو به رو می شود و او را تهدید به قتل می کنند تا اینکه زید پولهای امانتی و هر چه که خودش دارد، به دزدها می دهد. اکنون زید ضامن پولهای دوستش می شود یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

چون زید از خود اختیاری نداشته و در اتلاف پول ها تعدّی نکرده و قصور و کوتاهی درحفظ آن نداشته است، ضامن نمی شود. چون اگر قصد تعدّی وکوتاهی می داشت، پول های خودش را حداقل حفظ می کرد. باید دانست که ودیعت در صورتی ضمان دارد که با تعدی  وکوتاهی امانتدار، تلف شود.

الدلائل:

– فی البحر:

وحكمها كون المال أمانة عنده مع وجوب الحفظ عليه والأداء عند الطلب واستحباب قبولها (قوله وهي أمانة فلا تضمن بالهلاك) سواء أمكن التحرز عنه أو لا ،  هلك معها للمودع شيء أو لا.^([1])                        

– وفی البدائع:

ومنها: أنه إذا ضاعت في يد المودع بغير صنعه، لا يضمن، لما روي عن رسول الله – صلى الله عليه وسلم – أنه قال: «ليس على المستعير غير المغل الضمان ولا على المستودع غير المغل الضمان» ؛ ولأن يده يد المالك، فالهلاك في يده كالهلاك في يد المالك.^([2])

ـ وفی مجمع الانهر:(فلا يضمن) أي لا يضمن المودع الوديعة بغير تعد (بالهلاك)) سواء أمكن التحرز عنه أو لا هلك معها للمودع شيء أو لا.^([3])

---

([1]) البحرالرائق/ج7/ص 395/کتاب الودیعة /دار احیاءالتراث العربی.

([2]) بدائع الصنائع/ج5/ص 314/کتاب الودیعة/ بیان حال الودیعة/ مکتبه رشیدیه.

([3]) مجمع الانهر شرح ملتقی الأبحر/ج 3/ص468/کتاب الودیعة/مکتبه الحبیبیه.

و الله اعلم بالصّواب

آدرس فتوا: https://hamadie.ir/fiqh/?p=1968
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.