استفاده از مانکن برای فروش اجناس و جلب توجه مشتری جایز است یا خیر؟ و آیا برای استفاده از مانکن شرایطی هم باید رعایت شود یا خیر؟

الجواب وبالله التوفیق

در استفاده از مانکن دو اشکال وجود دارد: 1ـ مجسمه بودن آن 2ـ ترویج مظاهر بی دینی و مسایل مغایر با عفت و حیا.

لذا با این اوصاف، ساخت این مجسمه (مانکن) و استفاده از آن صحیح نیست؛ چراکه به دلیل تمثیل اعضاء و محاسن جسم زنان، اسباب فتنه در آن نهفته است، و علاوه بر این، راهی به سوی استفاده از مجسمه‌ی کامل را فراهم می‌سازد. پس لازم است که از نصب آن در مغازه‌ها و فروشگاه‌ها پرهیز شود.

البته لازم به ذکر است که صرفاً استفاده از مانکنی که سر داشته باشد و ظاهر آن نیز تحریک کننده باشد حرام است، اما چنانچه مانکن بدون سر بوده و بیانگر محاسن زنان و تحریک کننده نباشد، استفاده از آن اشکالی ندارد، زیرا دیگر نه حکم مجسمه را دارد و نه اینکه عامل ترویج امور منافی عفت است.

الدلائل:

ـ فی تحفة الأحوذی:

(ولا صورة تماثيل) جمع تمثال بالكسر، وهو الصورة كما في القاموس وغيره، والمعنى صورة من صور الإنسان أو الحيوان.

قال النووي: قال العلماء سبب امتناعهم من بيت فيه صورة؛ كونها معصية فاحشة وفيها مضاهاة بخلق الله تعالى، وبعضها في صورة ما يعبد من دون الله تعالى.^([1])

ـ وفی الفقه الإسلامی و أدلته:

تحرم الصور ذات الظل وكل الصور المجسدة والتماثيل لكل ذي روح من إنسان أو حيوان، لإجماع العلماء على ذلك، ويحرم صنع التماثيل ونصبها في أي مكان، لما أخرجه الشيخان أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: «إن الملائكة لا تدخل بيتا فيه تماثيل»، وتباح صور النباتات والمناظر الطبيعية الكونية من السماء والأرض.^([2])

ـ و فی الموسوعة الفقهية:

وقد اتفق الفقهاء على أن صنعة التصاوير المجسدة لإنسان أو حيوان حرام على فاعلها، سواء أكانت من حجر أم خشب أم طين أم غير ذلك.^([3])

---

(1) تحفة الأحوذی/ج8/ص93/کتاب الآداب/باب ما جاء أنّ الملائکة لاتدخل…/دار إحیاء التراث العربی/الطبعة الثانیة.

(2) فقه الإسلامي وأدلته/ج4/‌ص2674/الباب السابع الحظر والإباحة/خلاصة الرأی في التصویر/مکتبة الرشیدیة.

(3) الموسوعة الفقهیة الکویتیة/ج7/ص8/أنصاب/حکم صنعها وبیعها‌/مکتبة علوم الاسلامیة.

و الله اعلم بالصّواب

آدرس فتوا: https://hamadie.ir/fiqh/?p=1297
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.