شخصی که کارمند دولت است و خودش توانایی و استطاعت ندارد به سفر حج رفته و فرضش را ادا نماید، با هزینه‌ی دولت به حج می‌رود؛ اینک آیا چنین حجّی فرض به شمار می‌رود یا نفل و اینکه اگر این شخص پس از گذشت مدتی استطاعت پیدا کرد، دوباره به حج برود یا اینکه با همان حج اول فرضش ادا شده است؟

الجواب وبالله التوفیق

در صورت مسئوله با سفری که با هزینه‌ی دولت انجام شده است، حج از ذمه‌ی این فرد ادا شده و با وجود استطاعتی که اگر در آینده برای این شخص بوجود آید، در نرفتن او به حج هیچ اشکالی وجود ندارد.  

الدلائل:

ـ فی الرد:

في اللباب: الفقير الآفاقي إذا وصل إلى ميقات فهو كالمكي ….ونظيره ما سنذكره في باب الحج عن الغير من أن المأمور بالحج إذا واصل إلى مكة لزمه أن يمكث ليحج حج الفرض عن نفسه، لكونه صار قادرا على ما فيه كما ستعلمه إن شاء الله تعالى.^([1])

ـ وفی بدائع الصنائع:

فإذا تحمل الحرج، وقع موقعه كالفقير إذا حج، والعبد إذا حضر الجمعة فأداها؛ ولأنه إذا وصل إلى مكة صار كأهل مكة فيلزمه الحج.^([2])

ـ وفی منحة‌الخالق:

قوله: (كالفقير إذا حج) أي فإنه يسقط عنه الفرض حتى لو استغنى لا يجب عليه أن يحجّ.‌^([3])

---

(1) ردالمحتار/ج3/ص406/کتاب الحج/مطلب فیمن حجّ بمال حرام/داراحیاءالتراث لعربی/الطبعة الأولی.

(2) بدائع الصنائع/ج3/ص57/کتاب الحج/فصل فی شرائط فرضیته/دارالکتب العلمیة/الطبعة الثانیة.

(3) منحة الخالق/ج2/ص546/کتاب الحج/مکتبه رشیدیه.

و الله اعلم بالصّواب

آدرس فتوا: https://hamadie.ir/fiqh/?p=1262
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.