در تمام انواع عبادات و ارکان دین، خداوند بطور مداوم و مستمر آن ها را بر انسان فرض گردانیده، چنانکه نماز روزی پنج مرتبه بر انسان فرض است و زکات و روزه سالی یک بار بر انسان فرض هستند، اما علت و حکمت چیست که شخصی که قدرت حج کردن دارد، در تمام عمرش فقط یک بار حج کردن بر وی فرض است؟

الجواب باسم ملهم الصواب

علت اینکه نماز هر وقت و زکات هر سال فرض می­شوند، این­ است که سبب فرض شدن نماز (یعنی وقت) بار بار می­ آید، و سبب فرض شدن زکات (یعنی سال) نیز بار بار می ­آید، بنابر این نماز و زکات بار بار بر انسان فرض مـی­ گردند، اما سبب فرض شدن حج (یعنی بیت الله)، یکی می­باشد، بنابر این، حج در زندگی فقط یک بار بر انسان فرض می­شود و مثل بقیه عبادات بار بار فرض نمی­شود.

علت دیگر اینست که در حج، نسبت به بقیه اعمال مشقت بیشتری بر انسان می­آید، بنابر این حج فقط یک بار فرض می­گردد، و بار بار فرض نمی­گردد، چنانچه زنی که بر وی عادت ماهیانه آمده باشد، نماز از وی معاف می­گردد، اما روزه معاف نمی­گردد؛ چون­که در نماز بنابر دو برابر شدن آن، بر وی مشقت می­آید، البته در روزه مشقتی بر انسان نمی­ آید، چون­که دوبرابر نمی­ گردد.

الدلائل:

ــ في تحفة الفقهاء:

وكذلك يجب في العمر مرة واحدة فيكون وقته العمر بخلاف الصلاة فإنه يتكرر وجوبها في كل يوم خمس مرات والزكاة والصوم يجبان في كل سنة. وأصله ما روي أنه لما نزلت آية الحج قالالأقرع بن حابس يا رسول الله ألعامنا هذا أم للأبد فقال عليه السلام للأبد.^([1])

ــ وفي الدرر شرح الغرر: ‌

(فرض مرة) ؛ لأن قوله تعالى {ولله على الناس حج البيت من استطاع إليه سبيلا} [آل عمران: 97] لما نزل قال النبي – صلى الله عليه وسلم – «أيها الناس حجوا فقالوا أنحج في كل عام أم مرة واحدة؟ فقال لا بل مرة» ولأن سبب وجوبه البيت كما تقرر في الأصول، ولا تعدد له.^([2])

---

([1]) تحفة الفقهاء/ص184/کتاب المناسک/المکتبة المعروفية، کویته /الطبعة الرابعة.

([2]) دررالحكام شرح غررالأحكام ومعه­ حاشية­الشرنبلالي/ج2/ص53/کتاب الحج/اولوالالباب.

و الله اعلم بالصّواب

آدرس فتوا: http://hamadie.ir/fiqh/?p=3982
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.