اگر شخصی مستحق گرفتن زکات نبود؛ اما خود را مستحق زکات نشان داد و زکات گرفت، آیا زکات شخص زکات دهنده ادا شده یا خیر؟

الجواب باسم ملهم الصواب

باید دانست که برای ادا کردن مال زکات از طرف زکات دهنده این اندازه کافی است که گمان غالبش این باشد که شخص زکات گیرنده مستحق زکات است؛ زیرا تحقیق بیشتر برای ادا کردن زکات به شخص مستحق لازم نیست، لهذا اگر شخص زکات دهنده بعد از فکر و نظر کردن مطابق گمان غالب خود آن شخص را مستحق زکات تشخیص داد و به وی زکات داد، در این صورت زکاتش ادا شده است؛ اما اگر گمان غالبش این نبود؛ بلکه با شک به وی زکات داد، در این­صورت زکات وی ادا نشده است.

در صورت مذکوره، اگر شخص غیر مستحق زکات، خود را مستحق زکات بیان کرد و مال زکات گرفت، و شخص زکات دهنده از خیانت وی با خبر نبود، پس زکات آن شخص ادا شده است و از فریضه­ی آن برئ­ الذمه می­باشد؛ البته بر شخص غیر مستحق لازم است که آن مال را به صاحبش برگرداند.

الدلائل:

ــ في اللباب:

إذا دفع الزكاة إلى رجلٍ يظنه فقيراً ثم بان أنه غنيٌ أو هاشميٌ أو كافرٌ أو دفع في ظلمةٍ إلى فقير ثم بان أنه أبوه أو ابنه فلا إعادة علیه.^([1])

ــ وفي فتاوی قاضي خان:

إذا دفع الزکاة إلی شخص وظن أنه فقیر فإذا هو غني، جاز في قول أبي حنیفة ومحمد رحمهما الله.^([2])

---

([1]) اللباب في شرح الکتاب/جزء: 1/ص150-151/کتاب الزکاة/باب من يجوز دفع الصدقة إليه ومن لا يجوز/قدیمي کتب خانه، کراچي.

([2]) فتاوی قاضي خان/ج1/ص164/کتاب الزکاة/فصل فیمن توضع فیه الزکاة/دار الفکر.

و الله اعلم بالصّواب

آدرس فتوا: http://hamadie.ir/fiqh/?p=3941
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.