دارالافتاء مجازی حمادیه اهل سنت و جماعت – بر اساس فقه حنفی
الجواب باسم ملهم الصواب
دین اسلام پاکیزه ترین دین از نظر دوری از خرافات و بدعات است. باید دانست هر آنچه که با فرامین خداوند مطابقت نداشته باشند مردود بوده و جزو رسوم جاهلی به حساب می‌آید. اسلام با آمدنش تمام رسوم جاهلی موجود در جامعه را قلع و قمع کرد. و دسته‌ای از آدابی که به سبب همسایگی با بیگانگان در بین مسلمانان رسوخ کرده بودند، بر آن‌ها نیز مهر تردید را زد و همچنین هر آنچه از رسوم و عاداتی که تشبه با کفار و مشرکین باشد، اسلام از ارتکاب آن ممانعت می‌کند. از جمله آدابی که مشابهت با بیگانگان است همین جشن گرفتن شب یلدا است که هیچگونه ثبوتی شرعی‌ای ندارد و بلکه اسلام از رسومی‌که در زمان‌های خاصی که همراه با التزام باشد منع کرده است.
شب یلدا: اولین شب زمستان است که بلندترین شب سال نیز می‌باشد. اغلب ایرانیان آن را جشن می‌گیرند و این شب را تا صبح با مجلس خوراک و گفتگو می‌گذرانند،
چنانکه مولانا عبدالحق مجددی، در کتاب خود می‌نویسند: «واژه یلدا سریانی و به معنای تولد و زایش است؛ یعنی تولد مهر (میترا) در شب اول زمستان که بلندترین شب سال است، و ایرانیان به یُمن تولد مهر در این شب جشنی بر پا می‌کنند.[1]
در هر صورت بزرگداشت این شب تشبه با زرتشتیان بوده و در اسلام جایگاه و ثبوتی ندارد؛ بنابراین ناجایز و حرام است».([2])
الدلائل:
ـ فی عون المعبود:
(من تشبه بقوم)
قال المناوي والعلقمي: أي تزيّى في ظاهره بزيّهم، وسار بسيرتهم وهديهم في ملبسهم وبعض أفعالهم انتهى.
وقال القاري: أي من شبه نفسه بالكفار مثلا من اللباس وغيره، أو بالفساق أو الفجار أو بأهل التصوف والصلحاء الأبرار.
فهو منهم:
أي في الإثم والخير. قاله القاري.
قال العلقمي: أي من تشبه بالصالحين يكرم كما يكرمون، ومن تشبه بالفساق لم يكرم ومن وضع عليه علامة الشرفاء أُكرم وإن لم يتحقق شرفه انتهى.
قال شيخ الإسلام ابن تيمية في الصراط المستقيم: وقد احتج الإمام أحمد وغيره بهذا الحديث، وهذا الحديث أقل أحواله أن يقتضي تحريم التشبه بهم كما في قوله: «من يتولهم منكم فإنه منهم» وهو نظير قول عبد الله بن عمرو أنه قال: من بنى بأرض المشركين وصنع نيروزهم ومهرجانهم وتشبه بهم حتى يموت حشر معهم يوم القيامة فقد يحمل هذا على التشبه المطلق فإنه يوجب الكفر، ويقتضي تحريم أبعاض ذلك، وقد يحمل على أنه منهم في القدر المشترك الذي يشابههم فيه، فإن كان كفرا أو معصية أو شعارا لها كان حكمه كذلك. وقد روي عن ابن عمر عن النبي صلى الله عليه وسلم نهى عن التشبه بالأعاجم، وقال: «من تشبه بقوم فهو منهم» وذكره القاضي أبو يعلى.
وبهذا احتج غير واحد من العلماء على كراهة أشياء من زيّ غير المسلمين وأخرج الترمذي من حديث عمرو بن شعيب عن أبيه عن جده أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: «ليس منا من تشبه بغيرنا» انتهى كلامه مختصرا. وقد أشبع الكلام في ذلك الإمام ابن تيمية في الصراط المستقيم والعلامة المناوي في فتح القدير ثم شيخنا القاضي بشير الدين القنوجي في مؤلفاته.([3])
([1]) فرهنگ معین.
([2]) احکام و مسایل فقهی عصر جدید، ص158، کتاب الحظر و الاباحة. نشر نقشبندی.
([3]) عون المعبود شرح سنن أبي داود، ج11/ص47ـ 48، رقم الحدیث: (4026)،داراحیاء التراث العربی،بیروت: الطبعة الثانیة.
و الله اعلم بالصّواب
آدرس فتوا:
http://hamadie.ir/fiqh/?p=2560
مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه، اهل سنت و جماعت بر اساس فقه حنفی
کپی و انتشار فتاوی با ذکر نام منبع «مدرسه دینی اصحاب الصفه زاهدان، دارالافتاء مجازی حمادیه» و آدرس فتوا مجاز می باشد و انتشار بدون ذکر منبع و آدرس شرعاً مجاز نمی باشد.